Tracheotomie

Voor een veilige ademhalingssituatie. Wij helpen bij uiteenlopende medische situaties.

Anatomische en fysiologische grondslag

Om de specifieke anatomische verschillen tussen tracheotomie (snede luchtpijp) en laryngectomie (verwijdering strottenhoofd) te begrijpen, is het van bijzonder belang om eerst de luchtweg van de gezonde mens in beeld te brengen en correct te begrijpen. 

De schematische weergaven laten zien dat de luchtpijp en de slokdarm vlak naast elkaar verlopen, waarbij de slokdarm achter de luchtpijp ligt. Het strottenhoofd vormt een belangrijk raakvlak tussen deze twee structuren. Het produceert niet alleen het stemgeluid, maar zorgt ook voor de juiste richting van lucht en voedsel, alsmede de bescherming tegen verslikken door de luchtpijp af te sluiten met de epiglottis wanneer dit nodig is tijdens het slikken. In- en uitademing kan bij een gezonde persoon zowel via de neus als de mond plaatsvinden. Bijgevolg kan, wanneer de neus is afgesloten, de ademhalingsfunctie ook adequaat uitsluitend via de mond worden gehandhaafd.

Verschillende ziekten zoals acute verslechtering van de ademhalingssituatie tot aan de beademing, ernstige tumoren in de luchtwegen of neurologische aandoeningen maken het aanleggen van een snede in de luchtpijp, d.w.z. het uitvoeren van een tracheotomie of zelfs het verwijderen van het strottenhoofd - de laryngectomie - noodzakelijk. 

In alle gevallen is er sprake van specifieke veranderingen in de anatomie die fundamentele gevolgen hebben voor de ademhalingssituatie van de getroffen persoon.

 

Voor de tracheotomie

  • Strottenhoofd aanwezig
  • Slokdarm en luchtpijp intact
  • Snede strottenhoofd
  • Fonatie/richting/bescherming
  • Ademhaling via de mond, neus en keel

Na de tracheotomie

  • Strottenhoofd behouden
  • Trachea geopend
  • Ademhaling via tracheostoma, eventueel neus
  • Verloop van de luchtweg via tracheostoma kan eventueel omkeerbaar zijn

Wat gebeurt er precies bij een tracheotomie?

Een tracheotomie wordt noodzakelijk om de ademhalingssituatie van de patiënt te waarborgen. Dit kan in het kader van complexe operaties aan het gelaat, als gevolg van een noodsituatie of ook in geval van op lange termijn te verwachten beademingsbehoeften noodzakelijk worden.

In het kader van een tracheotomie wordt de voorwand van de luchtpijp (trachea) geopend om een directe toegang tot de lagere luchtwegen te verkrijgen.

Afhankelijk van de diagnose worden verschillende aanlegtechnieken gebruikt, waarmee later rekening moet worden gehouden bij de verdere verstrekking van hulpmiddelen en de verzorging van de patiënt. Als gevolg van de tracheotomie vindt zowel in- als uitademing plaats via de tracheostoma. 

De nieuw gecreëerde luchtweg omzeilt het strottenhoofd, hetgeen betekent dat in eerste instantie geen stem kan worden gegenereerd.

Door speciale combinaties van hulpmiddelen, zoals de tracheacanule met een spreekventiel, kan in de meeste gevallen de stemfunctie in een later stadium van de behandeling opnieuw worden geactiveerd. 

Tracheotomie of tracheostomie

Met name in Anglo-Amerikaanse landen worden de termen "tracheostomie" of "tracheotomie" gebruikt voor dezelfde ingreep - de tracheotomie. Elders is het onderscheid tussen tracheotomie voor het creëren van een snede in de luchtpijp en tracheostomie voor het creëren van een geëpitheliseerde tracheostoma ingeburgerd geraakt. 

Voor de patiënt is de verandering in de dode ruimte (het gedeelte van de luchtweg dat niet beschikbaar is voor gasuitwisseling) na een tracheotomie onmiddellijk merkbaar bij de eerste ademhaling door een aanzienlijke vermindering van de ademweerstand. 

Hoewel dit effect aanvankelijk positief lijkt, is het om fysiologische redenen contraproductief, omdat de ademweerstand belangrijk is voor het behoud van het longvolume en de longfunctie. Tracheacanules hebben op hun beurt een weerstandsverhogend effect, met name in combinatie met een HME (warmte- en vochtwisselaar).

Voordeel van een tracheotomie

Het gebruik van een tracheatube voor beademing dient zo spoedig mogelijk te worden omgezet in een tracheotomie met goed passende tracheacanule om het strottenhoofd en de stembanden te ontzien.

Op deze wijze wordt mondzorg vergemakkelijkt communicatieve vaardigheden en orale voedselinname voorbereid of mogelijk gemaakt. De tracheotomie zelf biedt op verschillende wijzen zowel actieve voordelen (veilige luchtweg, goede acceptatie van de tracheacanule, gering vreemd lichaamgevoel, hoge fixatiezekerheid, efficiënt bronchiaal toilet) als passieve voordelen (minder sedativa, betere mondverzorging, snelle orale toediening, vroege mobilisatie).

Klassieke indicaties voor het aanleggen van een tracheostoma worden in zeer verschillende medische situaties aangetroffen.

  • Mechanische luchtwegobstructie (oedeem, tumoren, verwondingen, chemische brandwonden, vreemde voorwerpen)
  • Internistische voorvallen (cardiologisch, pulmonologisch)
  • Neurologische aandoeningen, dysfagie en aspiratiegevaar
  • Langdurige beademing/weaning

De complicaties

Bij een tracheotomie zijn verschillende complicaties mogelijk, die dringend in aanmerking dienen te worden genomen. Over het algemeen kunnen bloedingen, infecties en granulaties op elk moment problemen veroorzaken. Als bijzondere complicaties zijn te vermelden: verkeerde plaatsing van de canule, drukzweren in het gebied van de canulepunt, vorming van pneumothorax, beschadiging van de tracheawand door verkeerde druk in de cuff, vorming van oesofageale fistels, littekens en stenoses in de trachea.