Endotracheale afzuiging
Om verschillende redenen hebben zowel patiënten met een tracheotomie als patiënten met een laryngectomie over het algemeen een beperkt hoestvolume. Tegelijkertijd is er vaak sprake van een verhoogde afscheiding in de luchtwegen. Alleen al de mechanische prikkel van de tracheacanule, maar ook fysiologische oorzaken, kunnen de secreetvorming veranderen en versterken. Deze constellatie maakt een doeltreffend secreetmanagement noodzakelijk, om gevolgen zoals infecties van de lagere luchtwegen, moeilijkere decanulatie of zelfs problemen bij de ontwenning van de beademing te voorkomen.
Na een tracheotomie of laryngectomie wordt in het bijzonder de trachea door de ingrijpende veranderingen getroffen. Van groot belang voor de ademhalingsfunctie is het zogenaamde trilhaarepitheel - de cilia. Deze trilhaartjes bevinden zich op het slijmvlies van de luchtpijp en zorgen er met hun regelmatige bewegingen voor dat ongewenste deeltjes naar de mond worden getransporteerd om via het maag-darmkanaal te worden uitgescheiden.
Men kan dit proces ook omschrijven als een zelfreinigend mechanisme van de luchtwegen. De eerder genoemde cilia kunnen deze functie echter alleen onder bepaalde omstandigheden handhaven. Ten minste 21 - 22 °C en 50 - 55 % relatieve luchtvochtigheid is vereist voor deze functie. Bovendien kunnen ook andere factoren de cilia-activiteit ernstig ontregelen. Ontregeling van de trilhaarepitheelfunctie kan tot stand komen door bijv. roken, kou of een lage luchtvochtigheid. Een verhoogde secreetproductie met meer hoesten, met als gevolg onderbrekingen van de nachtrust en bijgevolg verminderde prestaties, komt vaak voor. Endotracheale afzuiging speelt derhalve een belangrijke rol in de patiëntenzorg.
Secretiebeheer Meer informatie over dit onderwerp
Bij professioneel afzuigbeheer moet het juiste evenwicht worden gevonden tussen indicatie en uitvoering naar behoefte, alsmede brongerichte activering van zelfreinigende processen. Hulpmiddelen zoals kunstneuzen (HME’s, een soort warmte- en vochtwisselaars), die verloren gegane functies van de neus kunnen nabootsen, vormen een noodzakelijk onderdeel van de voorzieningen voor tracheotomie- en laryngectomiepatiënten. Niettemin vormt endotracheale afzuiging een belangrijke aanvulling op deze passieve ademgasoptimalisering. Zo kan bijvoorbeeld een hoorbare of voelbare ophoping van secreet, meer hoesten of het deblokkeren van de tracheacanule leiden tot de noodzaak tot afzuiging. Over het algemeen is het belangrijk om de frequentie van het afzuigen strikt op noodzaak te controleren.
“Zo vaak als nodig is, zo sporadisch als mogelijk is”
Dat dient het principe te vormen voor de praktische toepassing. De keuze van de maat van de afzuigkatheter hangt af van de binnendiameter van de tracheacanule of -tube. In de regel dient deze overeen te komen met max. de helft van de binnendiameter. Bij beademde patiënten is het verplicht bij de afzuiging steriele wegwerphandschoenen te gebruiken. Voor spontaan ademende patiënten voldoen, indien nodig, pathogeenvrije medische wegwerphandschoenen aan de hygiënische eisen. Wijzigingen in de huidige hygiënerichtlijnen moeten te allen tijde worden nageleefd.
De verhoogde productie van secreet na een tracheotomie of laryngectomie verklaart in feite waarom endotracheale afzuiging een spilfunctie vervult in de verzorging van deze patiënten. Daarom is het des te belangrijker om deze procedure met het nodige respect en verantwoordelijkheidsgevoel te benaderen. Niet alleen omdat er complicaties zoals hartritmestoornissen of kortademigheid kunnen optreden, maar nog meer omdat de procedure tamelijk belastend is voor de patiënt, vooral wanneer het afzuigen door een ‘vreemde’ wordt gedaan. Het gevoel ‘aan anderen overgeleverd’ te zijn, wordt vaak genoemd. Het is dan ook belangrijk dat de patiënt vóór elke afzuigprocedure goed op de hoogte wordt gebracht. De maximale afzuigduur van 10-15 seconden mag bij de ingreep niet worden overschreden (tip: als u zelf de adem inhoudt, maakt u de ademhalingssituatie voor de patiënt duidelijker).
De volgende video legt de procedure uit voor verzorgers. Je kunt meer video's over afzuigen vinden op ons YouTube-kanaal.
